یکی از مهم‌ترین سیستم‌هایی که در خودروهای دنده‌ای به کار برده می‌شود، دیسک و صفحه کلاچ است. این دو بخش، از اجزای جدایی ناپذیر خودروهای دنده‌ای به شمار می‌روند. وظیفه اصلی سیستم کلاچ، انتقال نیروی تولید شده درون موتور خودرو، به سمت چرخ دنده‌ها است. این نیروی انتقال یافته به سمت چرخ دنده‌ها، در نهایت منجر به حرکت خودرو می‌شود. این عملکرد در تمامی خودروهای دنده‌ای یکسان است.
می‌توان گفت تمامی دیسک‌ها و صفحه کلاچ‌هایی که در خودروهای دنده‌ای مختلف به کار برده می‌شوند، از لحاظ عملکردی کاملاً یکسان هستند. در این بین، برخی از شرکت‌های تولید کننده خودرو، از دیسک‌ها و صفحه کلاچ‌های متفاوتی برای خودروهای خود استفاده می‌کنند. این نوع دیسک‌ها و صفحه کلاچ‌ها، تنها ممکن است از لحاظ ظاهری یا اندازه با یکدیگر تفاوت داشته باشند. زیرا عملکرد این دو قطعه در خودروهای دنده‌ای، از قبل تعیین شده است. در این مطلب از فروگاه نیکا یدک، نحوه عملکرد دیسک و صفحه کلاچ خودروهای چینی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
آیا دیسک و صفحه کلاچ خودروهای چینی با سایر خودروها متفاوت است؟
همان طور که در ابتدای این مطلب ذکر شد، نحوه عملکرد دیسک و صفحه کلاچ، از پیش تعیین شده و کاملاً مشخص است. بنابراین دیسک‌ها و صفحه کلاچ‌هایی که در خودروهای چینی مورد استفاده قرار می‌گیرند نیز دارای عملکردی یکسان با سایر دیسک‌ها و صفحه کلاچ‌ها هستند. البته باید در نظر داشت که امروزه، شرکت‌های مختلف خودروسازی تلاش می‌کنند تا بتوانند خودروهای تولیدی خود را به کمک قطعات منحصر به فرد بسازند. همین امر موحب شده است تا دیسک‌ها و صفحه کلاچ‌های مختلفی در بازار وجود داشته باشد.
دیسک و صفحه کلاچ‌های تولید شده توسط شرکت‌های مختلف، از نظر کیفیت و انداز با یکدیگر متفاوت هستند. مهم‌ترین فاکتور تفاوت بین این قطعات، کیفیت تولید آنها است. به طور کلی، اکثر خودروسازان چینی برای طراحی و تولید سیستم کلاچ خودروهای تولیدی خود، از بهترین و باکیفیت‌ترین دیسک‌ها و صفحه کلاچ‌های موجود استفاده می‌کنند. برخی از خودروسازان چینی این قطعات را تولید کرده و در خودروهای خود به کار می‌برند. برخی دیگر از آنها ترجیح می‌دهند این قطعات را از سایر شرکت‌ها تهیه کرده و در سیستم کلاچ خودروهای خود به کار ببرند.
کلاچ چیست؟
به صورت کلی، کلاچ یک قطعه متحرک است که حرکت چرخشی ایجاد شده توسط یک شفت را به یک شفت دیگر انتقال می‌دهد. در حقیقت کلاچ بین جعبه دنده و موتور ارتباط برقرار می‌کند. همان طور که در ابتدای این مطلب ذکر شد، سیستم کلاچ در ابتدا نیروی تولید شده توسط موتور را به جعبه دنده خودرو منتقل می‌کند. در مرحله بعدی، این نیروی انتقال یافته شده به جعبه دنده، به سمت چرخ‌های خودرو منتقل می‌شود.
همان طور ک مشاهده می‌کنید، سیستم کلاچ نقش بسیار مهمی در انتقال نیرو و به حرکت درآوردن خودرو دارد. خود سیستم کلاچ نیز از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. دیسک و صفحه کلاچ از مهم‌ترین اجزای سیستم کلاچ هستند که در انتقال این نیروها نقش بسیار مهمی دارند. دیسک و صفحه کلاچ به کمک یک سری ورقه، به یک صفحه فولادی محکم پرچ می‌شوند. صفحات فولادی که این دو قطعه بر روی آنها نصب می‌شود، دارای فنرهای پیچشی هستند. این صفحات فولادی به کمک فنرهای پیچشی که دارند، حرکت‌های دورانی ایجاد شده توسط موتور خودرو را به جعبه دنده منتقل می‌کنند.
سیستم کلاچ به کمک رابطی به نام پدال کلاچ در دسترس راننده قرار می‌گیرد. زمانی که راننده پدال کلاچ را فشار می‌دهد، ارتباط ایجاد شده بین موتور و جعبه دنده به صورت موقتی قطع می‌شود. دیسک و صفحه کلاچ قطعاتی هستند که این ارتباط را به وجود می‌آورند. قطع شدن این ارتباط به راننده این اجازه را می‌دهد که بتواند دندۀ خودرو را تغییر دهد. در بخش‌های بعدی، عملکردها و وظایف دیسک و صفحه کلاچ را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می‌دهیم.
دیسک کلاچ چیست؟
همان طور که در بخش‌های قبلی ذکر شد، این قطعه، یکی از اجزای تشکیل دهنده سیستم کلاچ است. دیسک کلاچ از لحاظ ظاهری، شکلی حلقوی دارد. این قطعه درون پوسته سیستم کلاچ قرار دارد. دیسک کلاچ باید در جای خود ثابت بماند. برای ثابت نگه داشتن این قطعه، از قطعاتی مانند فنر کلاچ، زبانه و خار استفاده می‌شود. البته ثابت ماندن دیسک کلاچ تنها در جهت عرضی است. یعنی دیسک کلاچ در جهت طولی می‌تواند جا‌به‌جا شود.
در حقیقت این قطعه به کمک فشرده سازی فنر کلاچ، توانایی جدا شدن از صفحه کلاچ را پیدا می‌کند. جدا شدن دیسک کلاچ از صفحه کلاچ، امری مهم و ضروری برای قطع ارتباط بین موتور و جعبه دنده هنگام تعویض دنده است. وظیفه اصلی این قطعه، انتقال نیروی تولید شده توسط موتور به سمت جعبه دنده خودرو است. هنگامی که راننده دنده خودرو را افزایش می‌دهد، دیسک کلاچ نیروی بیشتری را به سمت چرخ دنده‌ها منتقل کرده و باعث افزایش سرعت خودرو می‌شود.
صفحه کلاچ چیست؟
یکی دیگر از مهم‌ترین اجزای تشکیل دهنده سیستم کلاچ، صفحه کلاچ است. وظیفه اصلی این قطعه، فراهم آوردن شرایطی برای به حرکت در آمدن سایر قسمت‌های تشکیل دهنده سیستم کلاچ است. از لحاظ ظاهری، صفحه کلاچ شکلی دایره‌ای دارد. هر دو سمت این صفحه، از ضریب اصطکاک بالایی برخوردار هستند. دلیل این امر این است که دو سمت صفحه کلاچ، توسط لنت‌های مخصوصی پوشانده شده است.
صفحه کلاچ قطعه‌ای است که به طور دائم با دیسک کلاچ در ارتباط می‌باشد. البته دیسک کلاچ با فشرده سازی فنر کلاچ، به صورت موقتی می‌تواند از صفحه کلاچ جدا شود. هنگامی که دیسک به صفحه کلاچ فشار وارد می‌کند، صفحه کلاچ با فلایویل نیز تماس پیدا کرده و با آن ارتباط برقرار می‌کند. یک توپی هزار خاری در درون صفحه کلاچ تعبیه شده است. وظیفه اصلی این توپی، برقراری ارتباط و درگیری با شفت ورودی جعبه دنده خودرو می‌باشد.
لازم به ذکر است با گذشت زمان و فعالیت صفحه کلاچ، این قطعه دچار فرسودگی می‌شود. علت این فرسودگی، اصطکاک بسیار زیادی است که در دو طرف این قطعه وجود دارد. بنابراین با گذشت زمان، صفحه کلاچ باید تعویض شود. در نظر داشته باشید که با رعایت برخی از اصول رانندگی، می‌توان عمر صفحه کلاچ را افزایش داد. برخی از مواردی که موجب کاهش طول عمر صفحه کلاچ می‌شوند، به شرح زیر است.
- رها کردن پدال کلاچ به صورت ناگهانی
- سنگین شدن بیش از حد خودرو (سوار شدن سرنشینان سنگین وزن یا قرار دادن بار زیاد در درون خودرو)
- استفاده از نیم کلاچ برای بازه‌های زمانی طولانی مدت
- انجام رانندگی‌های پرفشار در مسیرهای ناهموار (به ویژه در سربالایی‌ها)
سیستم کلاچ از چه قطعاتی تشکیل شده است؟
همان طور که ذکر شد، سیستم کلاچ از قطعات مختلفی تشکیل شده است. این قطعات در کنار یکدیگر، سیستم کلاچ را به وجود می‌آورند. وجود هر یک از این قطعات، برای انجام عملکردهای سیستم کلاچ، ضروری و مهم است. در نظر داشته باشید که این قطعات بر روی عملکردهای یکدیگر نیز تاثیر می‌گذارند. بنابراین قطعاتی که سیستم کلاچ را تشکیل می‌دهند، بر روی عملکردهای دیسک و صفحه کلاچ نیز تاثیر می‌گذارند. قطعات و بخش‌های اصلی تشکیل دهنده سیستم کلاچ، شامل موارد زیر می‌شود.
- پدال کلاچ
- دیسک اصطکاک
- فنر خورشیدی یا دیافراگمی
- کاور کلاچ
- یاتاقان رها کننده
- صفحه فشار
- چرخ طیار یا فلایویل
البته این قطعات تنها برخی از مهم‌ترین قطعات تشکیل دهنده سیستم کلاچ هستند. سیستم کلاچ به واسطه عملکرد بسیار مهمی دارد و همچنین به دلیل محل قرارگیری خود، یک سیستم پیچیده به شمار می‌رود. بنابراین طبیعی است که این سیستم دارای قطعات و اجزای متفاوت و زیادی باشد. تمامی سیستم‌های کلاچ خودروهای دنده‌ای، عملکرد یکسانی داشته و از قطعات یکسانی تشکیل می‌شوند. زیرا عملکرد این سیستم در خودروهای دنده‌ای، کاملاً مشخص و از پیش تعیین شده است. این جمله برای دیسک و صفحه کلاچ‌هایی که در خودروهای چینی به کار برده می‌شوند نیز صدق می‌کند.
بررسی کلی دیسک و صفحه کلاچ خودروهای چینی
با نگاهی به مطالب ذکر شده در این مطلب می‌توان به نقش حیاتی دیسک و صفحه کلاچ در انتقال نیرو در خودرو پی برد. این دو قطعه در کنار یکدیگر، از قطعات اصلی تشکیل دهنده سیستم کلاچ هستند. وجود دیسک و صفحه کلاچ در تمامی خودروهای دنده‌ای ضروری است. در خودروهای دنده اتوماتیک، فرآیند انتقال نیرو، به شکل دیگری اتفاق می‌افتد. ولی در خودروهای دنده‌ای که تغییر تمامی دنده‌ها بر عهده راننده است، این دو قطعه نقش مهمی را در تغییر دنده ایفا می‌کنند.
لازم است بدانید نام اصلی سیستم انتقال نیرو از سمت موتور خودرو به سمت جعبه دنده و سپس چرخ‌ها، سیستم کلاچ است. البته امروزه بسیاری از افراد این سیستم را با نام‌های عامیانه آن یعنی کلاژ یا کلاج صدا می‌زنند. در نظر داشته باشید که با انجام رانندگی‌های صحیح و تغییر دنده‌ها مناسب، می‌توان عمر دیسک و صفحه کلاچ را افزایش داد.